Tamnan Chang Saen - ตำนานช้างแส่น

Back to the list
Identification
Inv No: 
030_001
Bundles: 
5
Category: 
Tamnan
Textual datas
Original titles (Thai script): 
ตำนานช้างแส่น, ธรรมตำนานช้างแส่น [3, 4, 5]
Uniform Thai title: 
ตำนานช้างแส่น
Uniform title (transliterration): 
taṃnān jāṅ2 sèn1
Uniform title (transcription): 
Tamnan Chang Saen
Scribe Thai script: 
Phuk 1: หนานมูลคำอ้าย; phuk 3: ตอนจบเรื่องระบุว่า หนานอ้าย ใบลานหน้ารับระบุชื่อว่า ตัป อินต๊ะล้า เป็นผู้เขียน; phuk 5: ลุงหนานอ้าย.
Donator / sponsor (Thai script): 
Phuk 1: มูลศรัทธา นายแก้ว นางแสง; phuk 3: มูลศรัทธาพ่อกำนันแปง นางจันทร์ สุคันโธ; phuk 4: มูลศรัทธาพ่อมี แม่อ่อนแก้ว; phuk 5: มูลศรัทธานายจำปี นางจันทร์.
Era (text): 
?
Date (manuscript): 
1323
Era (manuscript): 
CS
Date (AD): 
1961
Calendar Thai script: 
Phuk 1: จุลศักราช 1323 ตัว [พ.ศ. 2504] ปีร้วงเป้า เดือน 11 แรม 8 ค่ำ วันอาทิตย์. Phuk 2: จุลศักราช 1323 ตัว [พ.ศ. 2504] ปีร้วงเป้า. Phuk 3: วันที่ 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2504 เดือนเกียง แรม 10 ค่ำ วัน 6 [ศุกร์]. Phuk 4: no date. Phuk 5; พ.ศ. 2504 ปีก่าเป้า เดือนเกียง ขึ้น 7 ค่ำ วัน 2 [จันทร์] ยามเที่ยง.
Original repository (Thai script) / scribe place: 
วัดแม่สุก
Beginning and end: 
Phuk 1: a. นกนครราชธานีชัยบุรีศรีช้างแส่นที่นี้ปรากฏเป็นราชธานีอันใหญ่แล ที่นี้จักจาถึงพระมหากัสสปเถระเจ้าเล่าแล ท่าน
โทณพราหมณ์แจกมหาธาตุเจ้าหื้อแก่ท้าวพระยาทั้งหลายเอาไปรักษาไว้เมืองไผเมืองมันแล้วดั่งอั้น ยังมีในวัน 1 เจ้าก็มา
คิดถึงคำแห่งตนสุภัทรรัสสภิกขุอันม้างยังสิกขาบทแห่งพระพุทธเจ้านั้น ก็พาเอาภิกขุสังฆะทั้งหลายขึ้นไปเมืองราชคฤห์
แล้วก็เข้าวัสสาอยู่ที่นั้นแล้ว ก็ไปเมตตาแก่พระยาอชาตสัตถุ…
z. …เหตุนั้นท่าอันนางนาคทั้ง 3 ไปย้างอยู่นั้นจึงได้ชื่อว่าท่านาคว่าอั้นแต่นั้นมาแล เขาก็มาถึงท่าเวียงสุวรรณโคมคำแล้ว
นางทั้ง 3 ก็ไปถามกับด้วยพระยาว่า มหาราชเจ้าขานว่าควรย่อมหื้อเมืองแก่ตูข้านั้นจักว่าฤๅชา เมื่อนั้นพระยาขอมดำตน
นั้นก็กล่าวว่า เราบ่หื้อเมืองแก่สูนางแล ยามเมื่อสูบ่เข้ามาเมืองเรานี้ แต่ก่อนมาแก้วเราก็บ่หายสักเทื่อด่าย บัดนี้สูเข้ามา
สู่บ้านเมืองเรานี้ แก้วค่าพันเมืองกูก็หายไปก็มีวันนั้นแล…
Phuk 2: a. ตั้งอยู่ปลายดอย ตั้งอยู่ 4 ทิศนั้นแล เมื่อนั้นพระพุทธเจ้าก็เทศนาว่า ภิกฺขเว ดูกราภิกขุทั้งหลาย ถ้ำคูหาที่นี้จักเป็นที่
ปัจจยุฉันข้าวพระพุทธเจ้าทั้งหลายมีพระตถาคตเป็นต้นแล พระพุทธเจ้าทั้ง 4 พระองค์ อันเล็งพระตถาคตไปภายหน้านี้ชุ
พระองค์ชะแล ครั้นว่าพระตถาคตนิพพานไปแล้วดั่งอั้น ยังมีพระยานาครา(ช)ตัว 1 มีบริวารได้ 5 โกฏิอยู่ในหนองแสหลวง
ในเมืองมิถิลานั้น ก็จักขวักร่องมารอดหนองสระหลวงลูกนี้แล้ว…
z. ...ก็มาพร้อมกันปกยังเสาค้างโคมคำขึ้นอยังอยายไว้ตามริมทางแม่น้ำขรนทีหน้าบ้านแห่งตนแล้ว ก็เจาะตามน้ำมันสีสาย
ประทีษโคมไฟแล้ว ก็ถวายบุปผาลาชาดวงดอกข้าวตอกดอกไม้หวัน ไหว้บูชายังพระติไตรรัตนะแก้วเจ้าทั้ง 3 ประการ มี
สัพพัญญูพระพุทธเจ้าเป็นเค้าเป็นประธานแล้ว ก็ตั้งคำปรารถนาตั้งสัจจะอธิษฐานว่า ด้วยเดชอันผู้ข้าทั้งหลายได้สักการ-
บูชายังพระไตรรัตนะแก้วเจ้าทั้ง 3 ประการ มีพระศรีสัพพัญญูพระพุทธเจ้า…
Phuk 3: a. ว่าสมณะโคตรตนนั้นมีริทธีปัญญามากนักว่าอั้น จักเป็นดั่งฤๅแท้ชา กูก็ใคร่หื้อมานี้แท้ กูก็ใคร่หันดูคำนึ่งแท้แล มัน
คะนึงในใจฉันนี้หั้นแล ยามนั้น พระพุทธเจ้าก็ส่องหันด้วยมรรคญาณแห่งตน พระพุทธเจ้าก็รู้ใจแห่งอาฬวกยักษ์ตัวนั้น
แล้ว ยามนั้นพระพุทธเจ้าก็พาเอาเจ้าภิกขุสังฆะทั้งหลายฝูงอันถึงอรหันตาก็มีบ่ถึงอรหันตาเทื่อก็มี ก็ยนสยองไปจากปลาย
ดอยที่นั้นด้วยริทธีญาณแห่งพระองค์ตน ประมาณลัดมือเดียวยังไปรอดปราสาทแห่งอาฬวกยักษ์ที่นั้นยามเย็นหั้นแล…
z. …ด้วยเตชะนางได้ครบยำยังภรณีเจ้าตนพ่อแลแม่กวางนั้น นางก็สมริทธีชุอันแล ส่วนว่าอชุตราชมหากษัตริย์เจ้านั้นก็
อยู่ด้วยชอบทศราชธรรมแห่งตนท่าน แลบ่ละประเพณีธรรมแห่งท่านก็ซะลาบปราบไปหนอุตระก้ำเหนือมีทางหนองแสเป็น
แดน หนทักษิณหนใต้มีเขตลวรัฐ คือว่า สบน้ำแม่ระมิงค์เป็นแดนแล หนปุพพะสบน้ำแม่มวกแดนเมืองจุรณีเป็นเขตแดน
แลปัจฉิมก้ำวันตกมีดอยเขารูปช้างหัวน้ำย้อยมาตกแม่คงเป็นแดน ก็เป็นอาณารัฐแห่งท่านเสี้ยงแล…
Phuk 4: a. แห่งเราก็เสียไปด่าย บัดนี้ซ้ำจักหื้อเสียเมืองแถม เราบ่หื้อแล้ว เราจักยอมเสียเงินค่าครัวเรียนแห่งสูเท่านั้นแล ว่าอั้น
แล้ว มันก็บังคับเสนาอำมาตย์แห่งมันหื้อนับเอากึ่งโกฏิ 1 แล้วเอาไปอ้ับหื้อแก่นางทั้ง 3 แล้วก็หนีเสียหั้นแล เมี่ยนั้น นาง
ทั้ง 3 ก็กล่าวซึ่งมาณวะชายผู้เป็นเจ้าแห่งเขานั้นว่า เจ้ากูจงเมียอยู่ที่เก่าแห่งตนพู้นเทอะ หันจักเป็นสุขภ่องแล เจ้ากูอย่า
ว่าจักได้อยู่เมืองอันนี้เทอะ เหตุว่า พระยาตนนี้พาลาใจบาปหาสัจจะศีลธรรมบ่ได้สักอันแล…
z. …ก็บังเกิดไหม้ยังสรีระพระองค์บอรมวนแล้ว ยังเหลียแต่พระธาตุเจ้าติดกันเป็นแท่งเดียว มีวรรณะอันเรียเรียงงามลง
มาตั้งอยู่เหนียแผ่นดินแล้ว ท้าวพระยาแลคนทั้งหลาย เทวบุตร เทวดา อินทาพรหมทั้งหลายก็พร้อมกันบูชายังพระธาตุเจ้า
แล้วก็นิมนต์เอาเข้าไปรักษาไว้ในเวียงที่นั้นแล้ว เมี่ยนั้นอรหันตาเจ้าทั้งหลายก็พากันนำเอาพระธาตุไปบรรจุก่อเป็นเจดีย์
คำไว้หั้นเหนือเวียงราชคฤห์นครในที่ใกล้ป่าอันธวันที่นั้น ก็มีวันนั้นแล…
Phuk 5: a. นโม ตสฺสตฺถุ นโม พุทฺธาย นมามิ ชตนยํ สพฺพํ โทสํ ขมามิหํ อหํ อันว่าข้า นมา(มิ)ก็ไหว้แล้ว รตนตฺตยํ ยังพระไตร
รัตนะเจ้าทั้ง 3 แล้ว สพฺพทุกฺขา โรคา ภยา วินาสนฺตุ ขอหื้อพ้นจากทุกข์โทษอันตรายทั้งมวลแด่เทอะ ทีนี้จักกล่าวตำนาน
ตั้งแต่โพธิสัตว์เจ้าแห่งเราได้เป็นมหากษัตริย์เจ้า มีชื่อว่ามหาสมันตราชปฐม เสวยเมืองพาราณสีเป็นเค้ากว่ามหานครรัฐ
ทั้งหลาย ตั้งแต่มหาสมันตราชสืบลำดับมารอดพระยาโอกากังราชแล…
z. …ไกลประมาณคราววัน 1 คนปกติ 1 ก็ไปถึงหัวดอยน้อยที่ 1 มีปลายดอยอันราบเพียงงามนัก พระพุทธเจ้้าก็เสด็จขึ้น
สู่จอมดอยที่นั้นแล้วก็สถิตนอนอยู่ที่นั้นแลยามนั้นแล ยามนั้น ยังมีมหายักษ์ตัว 1 อยู่ปัจจันตประเทศที่ 1 มีทิศหนอุตตระ
พู้น มีชื่อว่าอาฬวกยักษ์แล ส่วนว่ายักษ์ตัวนั้นมีใจหยาบช้ากล้าแข็งมันรู้ข่าวว่าพระพุทธเจ้าเสด็จมาถึงพันธุสิงหนตินครที่
นี้ว่าอั้น ยามนั้น มันก็รำพึงในใจมันว่าคนแลเทวดาทั้งหลายมาลือชาก็มีวันนั้นแล…
Foliation / pagination: 
Phuk 1: 1B-15B (Northern Thai figures) 1-15, 1B-15B (Central Thai figures) ๑-๑๕,1B-15B (Arabic figures) 1-15. Phuk 2: 1B-15B (Northern Thai figures) 1-15, 1B-14B (Central Thai figures) 1B ๑, 3B ๓, 4B-14B ๔-๑๔, 1B-14B (Arabic figures) 1B 1, 3B 3, 4B-14B 4-14. Phuk 3: 1B-12B (Northern Thai figures) 1-12. Phuk 4: 1A-7B (Northern Thai figures) 1A–7A 1-7, 7B 7. Phuk 5: 1B-12B (Northern Thai figures) 1-12.
Subject descriptors or key words