Urangkha That - อุรังคธาตุ

Back to the list
Identification
Inv No: 
019_001
Bundles: 
6
Category: 
Tamnan
Textual datas
Original titles (Thai script): 
นิทานอุรุงคธาตุ, อุรุงคธาตุ (phuk 1-6) อุรุงคธาตุนิทาน ศาสนานครนิทาน ปาทลักขณนิทาน (phuk 6)
Uniform Thai title: 
อุรังคธาตุ
Uniform title (transliterration): 
urăṅga dhātu
Uniform title (transcription): 
Urangkha That
Donator / sponsor (Thai script): 
นางสิมกับน้อง
Era (text): 
?
Date (manuscript): 
1182
Era (manuscript): 
CS
Date (AD): 
1820
Calendar Thai script: 
จุลศักราช 182 ตัว ปีกดสี เดือนยี่เพ็ง วัน 5 [พฤหัสบดี] ยามแถใกล้เที่ยง
[possibly จุลศักราช 1182 or พ.ศ. 2363 = C.E.1820]
Original repository (Thai script) / scribe place: 
collected (from Laos or Isan) at วัดพระธาตุช้างค้ำวรวิหาร
Beginning and end: 
Phuk 1:
a. นโม ตสฺสตฺถุ จักกล่าวอุรังคธาตุนิทานแลปาทลักขณนิทานแลศาสนานิทาน อันอรหันตาเจ้าทั้ง 4 แปลงไว้ให้แจ้งแก่
นักปราชญ์เจ้าทั้งหลาย นิทานอันนี้พระพุทธเจ้ากระทำนวายเอาปลายเมือหากก บุคคลผู้มีประหญาจงค่อยพิจารณาต้อง
ดูอธิบายให้แจ้งเทอญ เมื่อพระพุทธเจ้ายังธรมานอยู่สำราญในป่าเชตวันอาราม เมื่อยามใกล้รุ่ง เจ้าอานนท์อุปัฏฐากด้วย
ไม้สีฟันแล พระพุทธเจ้าเมี้ยนกิจชำระแล้ว…
z. …ภูบ่อนนั้นจึงได้ชื่อว่า ภูกูเวียนเพื่ออั้นแล ฯ คำอันว่าภูกูเวียนแลคำอันว่าบ่รู้จักเกล็ดนอ ตัวบ่ตายมากุมก็ถากเกล็ด
สังดาย อันนี้พระยานาคตัวนั้นหากกล่าวว่าไว้คนทั้งหลายเคียดแก่กันเวียนย่อมเอาคำอันนั้นมาอ้างแก่กั้นหั้นแล แต่นั้น
พระปรเมศวร พระนาครอดปลูกพระพานเป็นใหญ่ บารถมาชูนางอุสา พระพานเคียด สุวรรณนาคมีคำวิตกวังกัตตไนย
ออกมาชอยพระพานด้วยบังลับขึ้นไปเกี่ยวบารถ
Phuk 2:
a. ถือเครื่องบูชาสักการะอุปัฏฐากทั้งมวล จตุรงคเทวบุตรทั้ง 4 มีบริวารพัน 1 เป่าหอยสังข์ออกไปก่อน ถัดนั้น เทวดาพัน
ตนถือช่อ เทวดาพันตนถือธง เทวดาพันตนถือดอกสังกา เทวดาพันตนถือดอกโกเมศ เทวดาพันตนถือดอกบัวเทวดา 4
สิบตนถือพานตะวัน เทวดา 4 สิบตนถือเศวตฉัตร เทวดา 4 สิบตนถือแก้ว เทวดา4 สิบตนถือจามร เครื่องทั้งมวลฝูงนี้
รอดภูกำพร้า เข้ามาถวายพระยาอินทร์เจ้าแล้วให้บุปผาเทวดาอย ายบูชาชู่ด้าน เทวดา 4 ร้อยตนถือประทีปคำ…
z. …พราหมณ์ทั้งหลายมาแก้ทายว่าจักได้ลูกชายผู้ประเสริฐยิ่งกว่าท้าวพระยาในชมพูทวีปทั้งมวล คำฝันอันนี้เป็นสุภนิมิต
ด้วยเทวดาสังคหระวุฒิภายหน้าพู้นแล พระยาวงศาธรรมิกราชาจุติจึงมาเอาปฏิสนธิในท้องนางเทวีเมืองมรุกขนคร ทรง
คัพภะถ้วนประสูติ มีรูปพรรณงาม พราหมณ์ทั้งหลายว่าแม่นช่อหน่อพุทธวงศา ใส่ชื่อว่าเจ้าสุมิตวงศากุมาร เจ้าใหญ่มา
ได้ 13 ปี พระยามรุกขนครจุติจึงเมือเกิดในเมืองฟ้าดุสิตาปรากฏชื่อว่า
Phuk 3:
a. ลงจากปราสาทนางอุสา ให้พระพานขังไว้ เป็นเหตุพระปู่นารายณ์จักสวาทธิยายมนต์เป่าหอยสังข์รับเอา พระยาครุฑมา
ขวี่ไปยาดเอาได้บารถแล้วก็มาชูเล็วพระพาน สุวรรณนาคก็จึงมาบอกให้ตั้งรี้พลศึกเพียงกระดานหินท้ายเวียงเวิงไว้นั้น
เลาไปบอกแก่บารถให้ว่าแก่พระกึดนารายณ์ตั้งพลศึกเวียนน้ำแคมแม่น้ำที่อยู่แห่งสุวรรณนาคแล้ว ให้พระกึดนารายณ์ขึ้น
ภูกูเวียน ยิงอย่าได้ให้ถึกได้ถอดพลศึกอันต้ังนั้น หากจักมีชัยแลว่าดังนี้…
z. …กล่าวอรหันตาเจ้า 5 ร้อย มีมหากัสสปะเจ้าเป็นประธานแลพระยาทั้ง 5 ก่อมุงไว้อุรังคธาตุที่ภูกำพร้าก็แล้วท่อนี้ก่อนแล
เมื่อท้าวพระยาทั้ง 5 ลาพรากจากกันแล้ว พระยาอินทาธิราชทั้งวิสุกรรมเทวบุตรมาตกแต่งแยงบุญเอาดาลงมาสักการบูชา
อุรังคธาตุพระพุทธเจ้าหั้นแล วิสุกรรมเทวบุตรจึงทัณฑ์เทวบุตรเทวดาทั้งหลายฝูงมีชื่อนามบัญญัติตามกระกูลวงศา แล
เทวดามีชื่อบ่ปรากฏมาโรมแล้วคาดให้
Phuk 4:
a. มรุกขราชเทวบุตร จักลงมาพวมเมตเตยยะโพ(ธิ)สัตว์พู้นแล เสนาอำมาตย์แลพระยาจึงราชาภิเษกเจ้าสุมิตตราชกุมาร
เป็นพระยาสุมิตตวงศาราชามรุกขนครจึงเอานางแก้วเกสีเป็นราชเทวีก็มีแล ยามนั้น เจ้าฤษีตนชื่อว่าฐิตกัปปี สวงเห็นอนา-
คตภัยจักเกิดมี จึงมาเอาพระยาสีอมรณี พระยาโยธิกาพระยาไปบวชที่ภูพญาผ่อ ให้เป็นฤษีแล้ว ให้เดชยาเพทแลอายุ-
วัฒนะเพทให้อมแล ตนห้วยจึงเอากันไปอยู่ป่าหิมพานต์พู้นก็มีแล…
z. …พราหมณ์ทั้งห้าจักกล่าวนครโฉลกเวียง มี 14 เวียงดังนี้แล เวียงอันส้วยใต้เวียงรูปนี้ชื่อว่านครเจดีย์ท่าว สร้างพุทธ
ศาสนารุ่งเรือง หิวที่เหิงไปเล่าร้ายเสียนักปราชญ์แลบัณฑิตชั่วแล เวียงอันส้วยเหนือดั่งนี้ ชื่อว่านครต่าว กระทำสงคราม
ก็บ่ลุ แม่นว่าอยู่ก็แพ้ผู้ใหญ่ชะแล เวียงอันเป็นรูปดังนี้ชื่อว่านครขนเม่น เทียนย่อมผิดเถียงรบเล็วกันบ่ขาดชะแล เวียงอัน
เป็นดังนี้ชื่อว่านครส่วนซะเด็น อยู่ย่อมฉิบหายชะแล นครรูปนี้ชื่อนครเยาเข็ดมา เวียงอันนี้อยู่ย่อมเป็นพยาธิบาดไข้
Phuk 5:
a. แลไร้คำสุขชะแล เวียงรูปนี้ชื่อว่านครพาราสูญ เหตุว่าเป็นรูปดอยกงจิตแก้ว พระยานาคคูณจึงให้ดงเป็นเหล่าเปล่า
เสีย ผิว่าอันท่อแต่เป็นเวียง ศึกยังชัยมีชัยแล้วอย่าอยู่ให้พอขวบ เวียง 7 อันนี้ชื่อว่านครวินาศชะแล บัดนี้จาเวียงฝูงดี
เป็นรูปดังนี้ ชื่อว่านครจาตุทีป ทุกกีบก้ำมาหดส่งส่วยคำ รูปนี้ชื่อว่านครมรรคา พุทธศาสนาก็รุ่งเรืองต่างประเทศก็เดิน
มาสู่สมภารชะแล เวียงรูปนี้ชื่อว่านครราชา คนจักรุ่งเรืองด้วยท้าวพระยาสุขเกษมดีชะแล…
z. …ผืนถ้วน 5 ให้เจ้าสังขวิชเถระทรงเป็นอันงามยิ่งนักแล แล้วไปโรมกันในที่ป่าห้วยแจง คืนนั้นเป็นอันสบายแก่จิต
เหตุได้ทรงผ้าดอกคำปัพพารนาคหั้นแล เจ้าทั้ง 5 ตรัสรู้คาถา 4 บทอันมหากัสสปเจ้าหากกล่าวไว้แต่ชาติอันก่อนพู้นว่า
คจฺฉนฺติ นร คจฺฉนฺติ ผู้ประเสริฐเทียวทางมาจวบกัน ก็เร่งซ้ำประเสริฐกว่าเก่า ได้มหารตนเถระเจ้าพี่น้อง เมื่อเป็น
พระยาสุวรรณภิงคาระ พระยาคำแดงนั้น ตามปัญหาเทียมว่า โก
Phuk 6:
a. เว นรโก เว ผู้ฉลาดอาจมาจวบกันก็ซ้ำฉลาดยิ่งกว่าเก่า ได้มหาสุวรรณปาสาทเจ้าพี่น้องเมื่อเป็นพระยาจุลณีพรหมทัต
พระยาอินทปถนคร ตามปัญหาเทียมขามาว่า เญยฺยา นรเญยฺยา ผู้รู้ต่อผู้รู้จวบกันก็เร่งซ้ำรู้กว่าเก่า ได้เจ้าสังขวิชเถระ
เมื่อเป็นพระยานันทเสนแลจวบพระยาติโคตรบูร เป็นใหญ่ในเมืองร้อยเอ็ดประตูซ้ำจวบกันในชาติอันนี้ ตามปัญหาเทียม
ขาไว้ว่า สากนฺติ นรสากนฺติ…
z. …จั่งเสด็จไปเมืองมรุกขนครสร้างธาตุเจดีย์อันไว้ ก็เสด็จไปไหว้ธาตุพนมที่ภูกำพร้าแล หยดยาให้จุ้มไว้กับพุทธศาสนา
แล้วก็เสด็จไปเมืองรามลักบางนั้นแล ลุนหั้นเจ้าล้านช้างก็ได้เห็นนิทานจั่งไปสร้างเจติยาโลมธาตุฝ่าตีนขวาที่เมืองลาหนอง
ทั้งหลายหั้นแล้วเล่า สร้างวัดหลัง 1 ก้ำหน้าโลมบ่อนปราสาทพระนาคอันให้บุรีอ้วยล้วยแลนางอินทสว่างลงลอดหั้น จั่งใส่
ชื่อว่าวัดมโนรมจันทบุรี เพื่ออั้นแล…
Foliation / pagination: 
Phuk 1: 1B-24B (alphabetical order in Dhamma Isan Thai) 1B-12B ก-กะ, 13B-24B ข-ขะ.
Phuk 2: 1B-24B (alphabetical order in Dhamma Isan Thai) 1B-12B ง-งะ, 13B-25B จ-จะ.
Phuk 3: 1B-21B (alphabetical order in Dhamma Isan Thai) 1B-12B ค-คะ, 13B-21B ฆ-โฆ.
Phuk 4: 1B-7B (alphabetical order in Dhamma Isan Thai) 1B12B จฺฉ-จฉะ, 13B-24B ช-ชะ.
Phuk 5: 1B-24B (alphabetical order in Dhamma Isan Thai) 1B-12B ฌ-ฌะ, 13B-24B ญ-ญะ.
Phuk 6: 1B-15B (alphabetical order in Dhamma Isan Thai) 1B-12B ฏ-ฏะ, 13B-15B ฐ-ฐิ.